Kalibrasyon

1. Tanım

Kalibrasyon; bir ölçme cihaz veya sisteminin, doğruluğu bilinen bir referansla karşılaştırılarak ölçüm doğruluğunu belirleme ve gerektiğinde ayarlama işlemidir. Bu süreç, ölçüm sonuçlarının güvenilirliği ve izlenebilirliği için gerçekleştirilir.

2. Amaç

Kalibrasyonun temel amacı;

• Ölçüm cihazlarının hata oranını belirlemek,
• Ölçüm sonuçlarının ulusal veya uluslararası referanslara izlenebilirliğini sağlamak,
• Ölçüm sisteminin doğruluk ve güvenilirliğini artırmaktır.

3. Kalibrasyon Süreci

Kalibrasyon, aşağıdaki esaslara göre yürütülmelidir:

• Referans Cihaz Seçimi: Kalibrasyonda kullanılan referans cihaz, kalibre edilen cihazdan en az üç kat daha yüksek doğrulukta seçilmeli ve izlenebilirlik belgeleriyle (kalibrasyon sertifikaları) desteklenmelidir.
• Deneysel Uygulama: Kalibrasyon; kontrollü ortamda, yazılı prosedürlere uygun ve eğitimli personel tarafından gerçekleştirilmelidir.
• Ortam ve Ekipman: Kalibrasyon ortamındaki sıcaklık, nem gibi parametreler ve kullanılan ekipmanlar kaydedilmelidir.
• Belgelendirme: Kalibrasyon sonuçları, kalibrasyon sertifikası veya kalibrasyon raporuyla belgelenmelidir. Bu belgelerde; ölçüm belirsizliği, uygulanan yöntem, kullanılan referanslar ve sonuçlar açıklanmalıdır.

4. Kalibrasyon Sonuçlarını Değerlendirme

Kalibrasyon sonucunda ölçüm cihazı hata oranı, ilgili proses veya standartlardaki tolerans sınırları dışında ise, cihaz ayarlanarak hata giderilmeye çalışılır. Ayar sonrası, kalibrasyon işlemi tekrarlanmalı ve nihai durum yeniden raporlanmalıdır.

5. Kalibrasyon Periyotları

Ölçüm cihazları, kullanım sıklığı, çevresel koşullar ve teknolojik özelliklerine göre zamanla ölçüm doğruluğunu kaybedebilir. Bu nedenle, kalibrasyon periyodik tekrarlanmalıdır. Periyotlar, cihaz kullanım koşulları ve üretici tavsiyeleri doğrultusunda deneyimli kullanıcılar tarafından belirlenmelidir.

6. Kalite Yönetim Sistemleriyle İlişkilendirme

Kalibrasyon, kalite yönetim sistemlerinin (örneğin ISO 9001, ISO 17025) temel gerekliliklerindendir. İşletmede bir büyüklük ölçümü söz konusuysa, kullanılan ölçüm cihazlarının doğruluğu da güvence altına alınmalıdır. Bu doğruluk, kalibrasyonla sağlanır ve kalite sistemi güvenilirliğini doğrudan etkiler.